1.2 องค์ประกอบของ Critical Thinking
1.2.5 การอธิบาย (Explanation)
การอธิบายคือการนำเสนอข้อคิดหรือแนวทางที่ได้จากการวิเคราะห์และประเมินให้ผู้อื่นเข้าใจได้อย่างชัดเจนและมีเหตุผล
ตัวอย่าง: เมื่อนักเรียนสรุปผลการทดลองในห้องเรียน พวกเขาจะต้องอธิบายกระบวนการและผลลัพธ์ที่ได้อย่างชัดเจนให้เพื่อน ๆ เข้าใจ
คำถามกระตุ้นความคิด
คำถามที่ 1: เมื่อนักเรียนต้องอธิบายผลการทดลองที่ซับซ้อนให้เพื่อนฟัง พวกเขาควรเริ่มต้นอธิบายอย่างไรเพื่อให้เพื่อนเข้าใจได้ง่ายที่สุด?
แนวทาง: นักเรียนควรเริ่มต้นด้วยการสรุปเนื้อหาหรือแนวคิดหลักของการทดลอง จากนั้นอธิบายขั้นตอนการทดลองและผลลัพธ์อย่างเป็นลำดับ เพื่อให้เพื่อนเข้าใจภาพรวมก่อนลงลึกในรายละเอียด
คำถามที่ 2: หากนักเรียนต้องอธิบายวิธีการแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ที่พวกเขาใช้ นักเรียนควรเน้นที่การอธิบายขั้นตอนใดมากที่สุด?
แนวทาง: นักเรียนควรเน้นที่การอธิบายเหตุผลที่อยู่เบื้องหลังการเลือกใช้วิธีแก้ปัญหาแต่ละขั้นตอน และอธิบายอย่างชัดเจนว่าขั้นตอนเหล่านั้นช่วยนำไปสู่คำตอบได้อย่างไร
คำถามที่ 3: เมื่อนักเรียนอธิบายข้อมูลจากกราฟ พวกเขาควรใช้วิธีใดในการอธิบายให้ข้อมูลนั้นเป็นที่เข้าใจได้ชัดเจนที่สุด?
แนวทาง: นักเรียนควรเริ่มต้นด้วยการระบุว่ากราฟแสดงข้อมูลอะไร และอธิบายแนวโน้มหลักที่เห็นได้จากกราฟ โดยใช้ข้อมูลเชิงปริมาณหรือสัดส่วนที่ชัดเจนประกอบการอธิบาย
คำถามที่ 4: เมื่อนักเรียนต้องอธิบายความสำคัญของการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม นักเรียนควรสื่อสารประเด็นหลักอย่างไรให้คนฟังเกิดความตระหนักและเข้าใจอย่างลึกซึ้ง?
แนวทาง: นักเรียนควรเน้นอธิบายผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการไม่อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เช่น ผลต่อสุขภาพหรือเศรษฐกิจ และใช้ตัวอย่างที่เป็นรูปธรรมเพื่อทำให้คนฟังตระหนักถึงความสำคัญ
คำถามที่ 5: หากนักเรียนต้องอธิบายความแตกต่างระหว่างแนวคิดสองอย่าง นักเรียนควรใช้วิธีการใดในการอธิบายให้ผู้อื่นเข้าใจได้ดีที่สุด?
แนวทาง: นักเรียนควรเปรียบเทียบทั้งสองแนวคิดในแง่ของลักษณะสำคัญ เช่น จุดเด่นและจุดด้อย และให้ตัวอย่างที่ชัดเจนเพื่อสนับสนุนการเปรียบเทียบนั้น
คำถามที่ 6: เมื่อนักเรียนต้องอธิบายทฤษฎีทางวิทยาศาสตร์ที่ซับซ้อนให้กับคนที่ไม่มีพื้นฐานมาก่อน นักเรียนควรใช้เทคนิคการอธิบายใดบ้างเพื่อให้คนฟังเข้าใจง่ายขึ้น?
แนวทาง: นักเรียนควรใช้ภาษาที่เรียบง่าย ยกตัวอย่างที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวัน และใช้ภาพหรือการเปรียบเทียบเพื่อทำให้เนื้อหาซับซ้อนกลายเป็นสิ่งที่เข้าใจได้ง่าย
คำถามที่ 7: หากนักเรียนต้องอธิบายผลการวิเคราะห์ข้อมูลในโครงการวิจัย พวกเขาควรใช้วิธีการใดเพื่อให้ผลการวิเคราะห์นั้นชัดเจนและมีเหตุผล?
แนวทาง: นักเรียนควรอธิบายวิธีการที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลอย่างชัดเจน และนำเสนอผลลัพธ์ที่ได้อย่างเป็นระบบ โดยเน้นความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูลและข้อสรุป
คำถามที่ 8: เมื่อนักเรียนต้องอธิบายเหตุผลที่ทำให้พวกเขาเลือกใช้วิธีแก้ปัญหาหนึ่ง ๆ นักเรียนควรใช้วิธีการใดในการอธิบายให้ผู้อื่นเข้าใจว่าการตัดสินใจนั้นมีความเหมาะสม?
แนวทาง: นักเรียนควรอธิบายถึงปัจจัยที่พวกเขาพิจารณาในการเลือกวิธีแก้ปัญหา และชี้ให้เห็นว่าเหตุใดวิธีนั้นจึงเหมาะสมที่สุดสำหรับสถานการณ์นั้น ๆ
คำถามที่ 9: เมื่อนักเรียนต้องอธิบายผลกระทบของเหตุการณ์หนึ่ง ๆ นักเรียนควรใช้การอธิบายอย่างไรเพื่อให้คนฟังเข้าใจถึงผลลัพธ์ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว?
แนวทาง: นักเรียนควรแบ่งการอธิบายเป็นสองส่วน โดยอธิบายผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นทันทีในระยะสั้น และอธิบายถึงผลลัพธ์ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตหากเหตุการณ์นั้นยังคงดำเนินต่อไป
คำถามที่ 10: เมื่อนักเรียนต้องอธิบายการเชื่อมโยงระหว่างสองทฤษฎี นักเรียนควรใช้เทคนิคการอธิบายใดเพื่อให้คนฟังเห็นภาพความสัมพันธ์อย่างชัดเจน?
แนวทาง: นักเรียนควรแสดงให้เห็นถึงหลักการที่ทฤษฎีทั้งสองมีร่วมกัน และยกตัวอย่างที่แสดงถึงการนำทั้งสองทฤษฎีมาใช้ร่วมกันในการแก้ปัญหาหรืออธิบายปรากฏการณ์หนึ่ง ๆ
