1.2 องค์ประกอบของ Critical Thinking

การคิดเชิงวิพากษ์ (Critical Thinking) ประกอบด้วยทักษะย่อยหลายอย่างที่ช่วยให้เราคิดอย่างมีเหตุผลและรอบคอบ ทักษะเหล่านี้เป็นเครื่องมือสำคัญในการวิเคราะห์และตัดสินใจ โดยสามารถแบ่งออกเป็นองค์ประกอบหลักดังนี้:

1.2.1 การวิเคราะห์ (Analysis)
การวิเคราะห์หมายถึงการแยกแยะข้อมูลหรือปัญหาออกเป็นส่วน ๆ เพื่อทำความเข้าใจรายละเอียดของแต่ละส่วน เช่น การวิเคราะห์ข้อดีข้อเสียของทางเลือกต่าง ๆ ก่อนการตัดสินใจ
ตัวอย่าง: เมื่อนักเรียนต้องเลือกวิธีแก้ปัญหาในโครงการวิทยาศาสตร์ พวกเขาจะต้องแยกแยะว่าข้อมูลใดสนับสนุนแนวทางที่พวกเขาคิดไว้ และข้อมูลใดขัดแย้งกับมัน

1.2.2 การตีความ (Interpretation)
การตีความหมายถึงการแปลความหมายหรือหาข้อสรุปจากข้อมูลที่มีอยู่ ซึ่งเป็นกระบวนการสำคัญในการทำความเข้าใจและใช้ข้อมูลในการแก้ปัญหา
ตัวอย่าง: เมื่อนักเรียนอ่านกราฟผลการทดลอง พวกเขาต้องตีความผลลัพธ์ที่ได้รับว่าแสดงให้เห็นถึงอะไร เช่น การเพิ่มหรือลดของค่าตัวแปรที่วัดได้

1.2.3 การประเมิน (Evaluation)
การประเมินเป็นการตรวจสอบความน่าเชื่อถือของข้อมูล หลักฐาน และข้อสรุปที่ได้มา เพื่อให้แน่ใจว่าการตัดสินใจนั้นเป็นไปอย่างถูกต้องและมีเหตุผล
ตัวอย่าง: เมื่อนักเรียนวิเคราะห์ข้อมูลจากบทความข่าว พวกเขาต้องประเมินว่าข้อมูลนั้นมาจากแหล่งที่เชื่อถือได้หรือไม่

1.2.4 การอนุมาน (Inference)
การอนุมานคือการดึงข้อสรุปหรือผลลัพธ์ใหม่จากข้อมูลที่มีอยู่ การคิดเชิงอนุมานช่วยให้นักเรียนสามารถสร้างแนวคิดใหม่จากข้อมูลที่มีอยู่ได้
ตัวอย่าง: เมื่อนักเรียนทำการทดลองเกี่ยวกับการเติบโตของพืช พวกเขาอาจอนุมานได้ว่าพืชต้องการแสงแดดเพื่อเจริญเติบโตจากผลลัพธ์ที่ได้ในการทดลอง

1.2.5 การอธิบาย (Explanation)
การอธิบายคือการนำเสนอข้อคิดหรือแนวทางที่ได้จากการวิเคราะห์และประเมินให้ผู้อื่นเข้าใจได้อย่างชัดเจนและมีเหตุผล
ตัวอย่าง: เมื่อนักเรียนสรุปผลการทดลองในห้องเรียน พวกเขาจะต้องอธิบายกระบวนการและผลลัพธ์ที่ได้อย่างชัดเจนให้เพื่อน ๆ เข้าใจ

1.2.6 การสะท้อนกลับ (Self-regulation)
การสะท้อนกลับคือการทบทวนกระบวนการคิดและการตัดสินใจของตัวเอง เพื่อปรับปรุงและพัฒนาทักษะการคิดในอนาคต
ตัวอย่าง: เมื่อนักเรียนทำการทดลองเสร็จแล้ว พวกเขาอาจสะท้อนกลับว่ามีขั้นตอนใดที่สามารถปรับปรุงได้ในครั้งต่อไป

คำถามกระตุ้นความคิด

คำถามที่ 1: เมื่อนักเรียนทำการทดลองหรือแก้ปัญหาในชีวิตประจำวัน การวิเคราะห์ข้อมูลจะช่วยให้การตัดสินใจของพวกเขาดีขึ้นได้อย่างไร?
คำถามที่ 2: นักเรียนคิดว่าการสะท้อนกลับจะช่วยให้พวกเขาพัฒนาการคิดของตัวเองได้อย่างไรบ้าง?

เพิ่มเติม:

ให้นักเรียนยกตัวอย่างจากประสบการณ์ส่วนตัวในการใช้ทักษะการวิเคราะห์หรือการสะท้อนกลับในสถานการณ์จริง และบอกว่าการใช้ทักษะเหล่านี้ช่วยให้พวกเขาเข้าใจหรือแก้ปัญหาได้ดีขึ้นอย่างไร

แนวทางของคำถามที่ 1:
การวิเคราะห์ข้อมูลช่วยให้นักเรียนมองเห็นรายละเอียดต่าง ๆ ของปัญหา ทำให้สามารถหาทางแก้ไขได้อย่างถูกต้องและมีเหตุผลมากขึ้น เช่น การตรวจสอบข้อมูลหรือสถานการณ์จากมุมมองหลายด้าน

แนวทางของคำถามที่ 2:
การสะท้อนกลับช่วยให้นักเรียนทบทวนการกระทำหรือการตัดสินใจของตัวเอง เพื่อนำไปสู่การปรับปรุงและพัฒนาทักษะการคิดในอนาคต ทำให้พวกเขาสามารถหลีกเลี่ยงข้อผิดพลาดเดิมและเรียนรู้จากประสบการณ์ที่ผ่านมา