ภาคผนวก: ทักษะการคิดเชิงสร้างสรรค์ (Creative Thinking Skills)
1. เครื่องมือและเทคนิคสำหรับการพัฒนาทักษะการคิดเชิงสร้างสรรค์
- Mind Mapping: เทคนิคการระดมความคิดและจัดระเบียบความคิดด้วยแผนผังหรือแผนภาพ ช่วยให้เห็นภาพรวมของไอเดียและความเชื่อมโยงระหว่างความคิดต่าง ๆ
- SCAMPER Technique: วิธีการสร้างสรรค์โดยการตั้งคำถาม 7 แบบ ได้แก่ Substitute (แทนที่), Combine (รวมกัน), Adapt (ปรับตัว), Modify (ปรับเปลี่ยน), Put to another use (ใช้งานในรูปแบบใหม่), Eliminate (กำจัด), และ Reverse (กลับทาง)
- Brainstorming: เทคนิคที่ใช้ในการระดมไอเดียจากกลุ่มคนโดยไม่จำกัดความคิดใด ๆ ช่วยให้สามารถคิดสร้างสรรค์แนวคิดใหม่ ๆ ที่หลากหลายได้
2. ตัวอย่างกิจกรรมเพื่อพัฒนาทักษะการคิดเชิงสร้างสรรค์
- การแก้ปัญหาด้วยไอเดียใหม่ (Problem Solving with New Ideas): ให้นักเรียนคิดวิธีแก้ปัญหาที่แตกต่างจากวิธีเดิม ๆ ที่เคยใช้มา เช่น การแก้ปัญหาการขนส่งที่ใช้พลังงานสะอาด หรือการออกแบบผลิตภัณฑ์ที่ช่วยลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ
- การออกแบบผลิตภัณฑ์ใหม่ (New Product Design): ให้นักเรียนทำงานเป็นทีมเพื่อคิดค้นผลิตภัณฑ์ใหม่ที่ไม่เคยมีมาก่อน โดยให้นักเรียนคิดนอกกรอบเพื่อหาวิธีแก้ไขปัญหาที่สร้างสรรค์
- การเขียนเรื่องราวสร้างสรรค์ (Creative Story Writing): ให้นักเรียนสร้างสรรค์เรื่องราวจากหัวข้อที่กำหนดหรือสร้างจากไอเดียของตัวเอง ช่วยฝึกทักษะการคิดสร้างสรรค์ในการพัฒนาเนื้อหา
3. รายการตรวจสอบการคิดเชิงสร้างสรรค์ (Creative Thinking Checklist)
- ฉันได้พยายามมองปัญหาจากมุมมองใหม่หรือไม่?
- ฉันได้ลองคิดนอกกรอบหรือใช้แนวทางที่ไม่เคยลองมาก่อนหรือไม่?
- ฉันได้ใช้เทคนิคต่าง ๆ เช่น การระดมสมองหรือการสร้างแผนภาพความคิดในการพัฒนาไอเดียหรือไม่?
- ฉันเปิดรับไอเดียที่แตกต่างและไม่กลัวที่จะทดลองสิ่งใหม่ ๆ หรือไม่?
- ฉันได้พิจารณาผลลัพธ์ที่หลากหลายและแนวทางแก้ปัญหาที่แตกต่างหรือไม่?
4. แหล่งข้อมูลเพิ่มเติมสำหรับการพัฒนาทักษะการคิดเชิงสร้างสรรค์
- IDEO U: แพลตฟอร์มการเรียนรู้ออนไลน์ที่เน้นการพัฒนาทักษะการคิดเชิงสร้างสรรค์และนวัตกรรมผ่านการออกแบบและกิจกรรม
- CreativeLive: เว็บไซต์ที่มีคอร์สออนไลน์เกี่ยวกับการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ในด้านต่าง ๆ เช่น ศิลปะ การออกแบบ การเขียน และการถ่ายภาพ
- TED Talks - Creativity: แหล่งวิดีโอจาก TED Talks ที่เกี่ยวกับการคิดเชิงสร้างสรรค์ มีทั้งแนวคิดและเทคนิคที่ช่วยกระตุ้นความคิดสร้างสรรค์
5. คำศัพท์สำคัญในการคิดเชิงสร้างสรรค์ (Key Terminologies in Creative Thinking)
- Divergent Thinking: การคิดแบบแตกแยกหรือกระจายความคิด ซึ่งเป็นการสร้างไอเดียที่หลากหลายออกจากจุดเริ่มต้นเดียวกัน
- Lateral Thinking: การคิดนอกกรอบที่ไม่ได้ยึดติดกับแนวคิดหรือวิธีการแบบดั้งเดิม โดยเน้นการคิดในมุมที่แตกต่าง
- Innovation: การนำความคิดสร้างสรรค์มาประยุกต์ใช้ในทางปฏิบัติเพื่อสร้างสิ่งใหม่หรือปรับปรุงสิ่งที่มีอยู่ให้ดีขึ้น
- Creativity Block: การรู้สึกติดขัดหรือไม่สามารถสร้างสรรค์ไอเดียใหม่ ๆ ได้ ซึ่งเป็นสิ่งที่นักสร้างสรรค์ทุกคนต้องเผชิญในบางช่วง
- Incubation: ช่วงเวลาที่ปล่อยให้ความคิดพัฒนาเองในเบื้องหลังหลังจากการคิดสร้างสรรค์เบื้องต้น ซึ่งมักนำไปสู่การค้นพบไอเดียใหม่ ๆ
