3.3 การอภิปรายกลุ่ม

3.3.1 การฟังความคิดเห็นของผู้อื่นอย่างมีวิจารณญาณ

การฟังความคิดเห็นของผู้อื่นอย่างมีวิจารณญาณ (Critical Listening to Others' Opinions) เป็นทักษะสำคัญในการอภิปรายกลุ่มและการสื่อสารทั่วไป เพราะช่วยให้ผู้ฟังสามารถประเมินความถูกต้อง ความน่าเชื่อถือ และความสมเหตุสมผลของความคิดเห็นที่ได้รับ การฟังอย่างมีวิจารณญาณไม่ใช่เพียงแค่การรับฟังเท่านั้น แต่ยังต้องใช้การคิดวิเคราะห์ควบคู่กันไปด้วยเพื่อให้เข้าใจและประเมินข้อมูลได้อย่างถูกต้อง

1. การตั้งใจฟังและทำความเข้าใจ (Active and Intentional Listening)

• การฟังอย่างตั้งใจเป็นขั้นตอนแรกในการฟังอย่างมีวิจารณญาณ นักเรียนควรให้ความสนใจกับสิ่งที่ผู้อื่นพูดโดยไม่ขัดจังหวะและไม่ด่วนสรุป การตั้งใจฟังช่วยให้เข้าใจความคิดเห็นอย่างแท้จริงและมองเห็นภาพรวมที่ถูกต้อง
• ตัวอย่าง: เมื่อเพื่อนแสดงความคิดเห็นในที่ประชุม นักเรียนควรฟังอย่างตั้งใจและจับประเด็นสำคัญ โดยไม่ขัดจังหวะหรือรีบโต้แย้งก่อนที่จะฟังจนจบ

2. การวิเคราะห์เนื้อหาของความคิดเห็น (Analyzing the Content of the Opinion)

• หลังจากฟังความคิดเห็น นักเรียนควรวิเคราะห์เนื้อหาที่ได้รับ โดยพิจารณาว่าความคิดเห็นนั้นมีเหตุผลหรือหลักฐานสนับสนุนเพียงพอหรือไม่ การตรวจสอบความน่าเชื่อถือของข้อมูลที่ใช้ในการสนับสนุนความคิดเห็นเป็นสิ่งสำคัญ
• ตัวอย่าง: หากเพื่อนเสนอความคิดเห็นว่า "การเรียนออนไลน์ทำให้ผลการเรียนของนักเรียนดีขึ้น" นักเรียนควรพิจารณาว่ามีหลักฐานหรือข้อมูลสนับสนุนคำกล่าวนี้เพียงพอหรือไม่

3. การแยกแยะอารมณ์และข้อเท็จจริง (Separating Emotions from Facts)

• ในบางครั้ง ความคิดเห็นที่ได้รับอาจมีอารมณ์หรือความรู้สึกเข้ามาเกี่ยวข้อง นักเรียนควรแยกแยะระหว่างข้อเท็จจริงและอารมณ์ เพื่อให้สามารถประเมินความคิดเห็นได้อย่างเป็นกลางและไม่ถูกชักจูงด้วยอารมณ์
• ตัวอย่าง: หากเพื่อนแสดงความกังวลเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงหลักสูตรการศึกษา นักเรียนควรแยกความรู้สึกกลัวหรือกังวลของเพื่อนออกจากข้อเท็จจริงที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงนั้น

4. การตั้งคำถามเพื่อความเข้าใจที่ลึกซึ้ง (Asking Clarifying Questions)

• เมื่อนักเรียนฟังความคิดเห็นที่ไม่ชัดเจนหรือซับซ้อน ควรตั้งคำถามเพื่อทำความเข้าใจเพิ่มเติม การตั้งคำถามช่วยให้นักเรียนสามารถเข้าใจรายละเอียดของความคิดเห็นได้ดีขึ้น และช่วยในการประเมินความน่าเชื่อถือของความคิดเห็นนั้น
• ตัวอย่าง: หากความคิดเห็นเกี่ยวกับการใช้เทคโนโลยีในห้องเรียนยังไม่ชัดเจน นักเรียนอาจตั้งคำถามว่า "คุณมีตัวอย่างหรือข้อมูลที่สนับสนุนความคิดเห็นนี้หรือไม่?"

5. การคิดวิเคราะห์และประเมินความถูกต้อง (Critical Thinking and Evaluating Accuracy)

• นักเรียนควรใช้การคิดวิเคราะห์ในการประเมินว่าความคิดเห็นที่ได้รับนั้นมีความถูกต้องหรือไม่ ความคิดวิเคราะห์จะช่วยให้นักเรียนสามารถแยกแยะความคิดเห็นที่มีเหตุผลจากความคิดเห็นที่ไม่มีหลักฐานสนับสนุนได้
• ตัวอย่าง: เมื่อนักเรียนได้รับความคิดเห็นว่า "การลดการใช้พลังงานไฟฟ้าจะช่วยลดโลกร้อน" นักเรียนควรวิเคราะห์ว่าแนวคิดนี้มีหลักฐานสนับสนุนหรือไม่ เช่น ข้อมูลจากงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์ที่เกี่ยวข้อง

6. การฟังอย่างมีความเคารพ (Respectful Listening)

• การฟังอย่างมีความเคารพเป็นส่วนสำคัญในการฟังอย่างมีวิจารณญาณ แม้ว่าความคิดเห็นของผู้อื่นอาจไม่ตรงกับความคิดเห็นของตนเอง แต่การเคารพและให้โอกาสผู้อื่นได้แสดงความคิดเห็นอย่างเต็มที่เป็นสิ่งที่ทำให้การอภิปรายเกิดขึ้นอย่างมีคุณภาพ
• ตัวอย่าง: แม้ว่านักเรียนจะไม่เห็นด้วยกับความคิดเห็นของเพื่อน แต่ก็ควรฟังอย่างมีความเคารพและพิจารณาเหตุผลของผู้อื่นอย่างเปิดใจ

คำถามกระตุ้นความคิด

คำถามที่ 1: นักเรียนคิดว่าการฟังอย่างมีวิจารณญาณช่วยให้การอภิปรายมีคุณภาพดีขึ้นอย่างไร?
คำถามที่ 2: เมื่อนักเรียนต้องฟังความคิดเห็นที่แตกต่างจากความคิดเห็นของตนเอง นักเรียนควรใช้วิธีการใดในการวิเคราะห์และประเมินความคิดเห็นนั้นให้เป็นกลาง?

เพิ่มเติม:

ให้นักเรียนเลือกหัวข้อในการอภิปรายกลุ่มและฝึกการฟังอย่างมีวิจารณญาณ โดยตั้งคำถามและวิเคราะห์ความคิดเห็นของผู้อื่นตามหลักการที่ได้เรียนรู้

แนวทางของคำถามที่ 1:

การฟังอย่างมีวิจารณญาณช่วยให้การอภิปรายมีคุณภาพดีขึ้นเพราะผู้ฟังสามารถเข้าใจความคิดเห็นของผู้อื่นได้อย่างลึกซึ้งและชัดเจนมากขึ้น การวิเคราะห์ความคิดเห็นอย่างรอบคอบและตั้งใจฟังช่วยให้ผู้ฟังสามารถประเมินความถูกต้องของข้อมูลและเหตุผลที่สนับสนุนความคิดเห็นนั้น ๆ ได้ การฟังอย่างมีวิจารณญาณยังช่วยให้การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นมีความสมเหตุสมผลและลดความเข้าใจผิด ทำให้การอภิปรายเกิดประโยชน์มากขึ้น

แนวทางของคำถามที่ 2:

เมื่อนักเรียนต้องฟังความคิดเห็นที่แตกต่างจากความคิดเห็นของตนเอง นักเรียนควรใช้วิธีการใดในการวิเคราะห์และประเมินความคิดเห็นนั้นให้เป็นกลาง?
แนวทาง: นักเรียนควรเริ่มต้นด้วยการฟังความคิดเห็นที่แตกต่างอย่างเปิดใจโดยไม่ด่วนสรุปหรือตัดสิน จากนั้นควรแยกแยะข้อเท็จจริงและอารมณ์ออกจากกัน พร้อมทั้งตรวจสอบว่าเหตุผลและหลักฐานที่สนับสนุนความคิดเห็นนั้นมีความน่าเชื่อถือเพียงใด การตั้งคำถามเพื่อความเข้าใจที่ลึกซึ้งและพิจารณาความถูกต้องของข้อมูลช่วยให้นักเรียนสามารถประเมินความคิดเห็นนั้นได้อย่างเป็นกลางและไม่ถูกชักจูงด้วยอคติส่วนตัว